Sách gì thế

James Suzman, một nhà nhân chủng học nổi tiếng, đã mang đến một góc nhìn độc đáo về lịch sử và bản chất của công việc trong cuốn sách mang tựa đề Lịch sử việc làm – cách sử dụng thời gian của nhân loại. Đây là một tác phẩm sâu sắc, giúp người đọc hiểu rõ hơn về cách con người qua nhiều thời kỳ đã sử dụng thời gian của mình và cách công việc ảnh hưởng đến xã hội. Thông qua việc phân tích dựa trên nhiều giai đoạn lịch sử, từ thời kỳ săn bắt hái lượm sơ khai đến hiện đại, Suzman đặt ra những câu hỏi chính yếu về vai trò thực sự của công việc trong cuộc đời chúng ta.

Mở đầu cuốn sách, Suzman đưa người đọc trở về thời kỳ tổ tiên xa xưa, khi con người còn sống trong những xã hội săn bắt – hái lượm. Ông chỉ ra rằng, trái ngược với suy nghĩ thông thường, công việc trong các xã hội này không hề nặng nề hay áp lực như chúng ta thường tưởng tượng. Trên thực tế, họ chỉ dành một phần khá nhỏ trong ngày cho các hoạt động săn bắt và hái lượm. Điều thú vị là, công việc của họ không chỉ mang tính chất thiết yếu mà còn mang lại sự thỏa mãn, kết nối và ý nghĩa. Suzman cho rằng, chính sự chuyển đổi từ hình thức xã hội này sang xã hội nông nghiệp đã đánh dấu một thay đổi lớn trong cách con người làm việc cũng như cách chúng ta nhìn nhận thời gian.

Khi bước vào thời kỳ Cách mạng Nông nghiệp, xã hội bắt đầu trở nên phức tạp hơn. Sự xuất hiện của việc canh tác và chăn nuôi không chỉ làm con người gắn bó hơn với mảnh đất mà còn đưa đến sự khác biệt rõ rệt trong phân công lao động. Đây cũng là lúc các cấu trúc xã hội và hệ thống giai cấp bắt đầu hình thành. Nếu như trước đây mọi người cùng chia nhau công việc và các phần thưởng, thì giờ đây, một số người có thể hưởng nhàn hạ trong khi những người khác lại gánh vác khối lượng công việc ngày càng lớn. Một điểm thú vị mà Suzman nêu ra là ý tưởng về “thời gian rảnh” – điều tưởng chừng như một phước lành – thực tế lại trở thành dấu hiệu đầu tiên của sự bất bình đẳng trong xã hội.

Cách mạng Công nghiệp tiếp tục là một thời điểm bước ngoặt quan trọng trong lịch sử lao động của nhân loại. Theo Suzman, đây là giai đoạn mà công việc bắt đầu được tổ chức một cách có hệ thống và máy móc hơn bao giờ hết. Làm việc không còn chỉ là vấn đề sinh tồn, mà dần biến thành một nghĩa vụ được gắn liền với bộ máy kinh tế và sự phát triển của chủ nghĩa tư bản. Mô hình làm việc 9-to-5 ngày nay, cùng với sự ám ảnh về năng suất và hiệu quả, chính là hệ quả trực tiếp của thời kỳ này. Công việc, thay vì phản ánh giá trị cá nhân hay mang đến ý nghĩa, nhiều khi bị xem như một chiếc cối xay vô tri, nơi con người cuốn vào vòng quay mà khó lòng thoát ra.

Tuy nhiên, điều gây chú ý trong cuốn sách của Suzman chính là sự đối lập giữa các xã hội hiện đại và một số cộng đồng truyền thống mà ông nghiên cứu. Với góc nhìn nhân chủng học, Suzman so sánh cách con người làm việc ở các nền văn hóa khác nhau, từ đó chỉ ra rằng, nhiều xã hội vẫn giữ được mối quan hệ hài hòa và cân bằng với công việc. Ở đó, lao động không chỉ đơn thuần là một phương tiện mưu sinh mà còn là cách duy trì kết nối với tự nhiên, cộng đồng và chính bản thân. Trái lại, những xã hội công nghiệp hiện đại thường bị mắc kẹt trong vòng luẩn quẩn của năng suất, khiến con người ngày càng xa rời ý nghĩa căn cốt của công việc.

Một trong những điểm mạnh của cuốn sách là cách James Suzman khéo léo đan xen những câu chuyện thực tế, những phân tích sâu sắc và các nghiên cứu khoa học để làm rõ những luận điểm của mình. Ông không chỉ đặt vấn đề về những áp lực từ công việc hiện đại, mà còn khơi gợi trong tâm trí người đọc những câu hỏi cơ bản hơn: Liệu công việc có thực sự cần phải chiếm lĩnh toàn bộ thời gian sống của chúng ta? Chúng ta có thể định nghĩa lại công việc như một cách để tạo ra ý nghĩa và hạnh phúc chứ không chỉ đơn thuần là một nghĩa vụ hay gánh nặng?

Tóm lại, Lịch sử việc làm – cách sử dụng thời gian của nhân loại không đơn thuần là một cuốn sách về lịch sử lao động mà còn là lời mời gọi để chúng ta suy ngẫm về giá trị thực sự của công việc trong cuộc sống. Với lối hành văn cuốn hút và nghiên cứu công phu, James Suzman đã thành công trong việc thách thức những định kiến thông thường về lao động và truyền tải một thông điệp mạnh mẽ: Đã đến lúc chúng ta cần phải tái định nghĩa cách mà mình dành thời gian và công sức, nhằm xây dựng một thế giới công bằng và ý nghĩa hơn. Đây là một cuốn sách đáng đọc, không chỉ để hiểu thêm về quá khứ mà còn để suy ngẫm về tương lai của lao động trong bối cảnh thế giới ngày càng đổi thay.

Nguồn: https://markdowe.blog/2021/01/03/book-review-work-a-history-of-how-we-spend-our-time/