Sách gì thế

Trong cuốn sách Homo Deus: lược sử tương lai, Yuval Noah Harari đưa độc giả vào một hành trình từ những thành tựu mà loài người đã đạt được trong quá khứ đến những viễn cảnh tương lai đầy thách thức và tham vọng. Là phần tiếp nối của tác phẩm nổi tiếng Sapiens, Homo Deus: lược sử tương lai không chỉ dừng lại ở việc nhìn lại lịch sử mà còn thử phác họa bức tranh tương lai mà con người đang tự xây dựng. Với sự sắc bén của một nhà tư tưởng lớn, Harari đặt ra những câu hỏi táo bạo và những dự đoán có phần không mấy lạc quan về số phận nhân loại.

Theo tác giả, loài người đã từng đối mặt với ba thách thức lớn nhất trong lịch sử: nạn đói, bệnh tật và chiến tranh. Tuy nhiên, qua hàng thế kỷ, với sự tiến bộ vượt bậc của khoa học và công nghệ, những nỗi kinh hoàng này đã dần được kiểm soát. Harari chỉ ra rằng các phát minh như vaccine, kháng sinh và y học hiện đại đã giúp giảm thiểu sự tổn thất do bệnh dịch gây ra một cách đáng kể. Đồng thời, sự răn đe của vũ khí hạt nhân dù mang đến nỗi lo sợ mới nhưng cũng đã góp phần duy trì một giai đoạn hòa bình tương đối giữa các siêu cường. Thành tựu này, đối với Harari, là bằng chứng cho thấy con người đã tạm thời chế ngự được những trở ngại từng đe dọa sự sống còn của chính mình.

Nhưng vượt qua được quá khứ không có nghĩa là tương lai sẽ suôn sẻ. Theo Harari, khi các thử thách lớn nhất đã lùi xa, loài người giờ đây đứng trước những mục tiêu mới, đầy tham vọng nhưng cũng không kém phần nguy hiểm: sống thọ hơn hoặc thậm chí đạt đến sự bất tử, đạt được hạnh phúc tối thượng và sở hữu sức mạnh tương đương với thần thánh. Ông cho rằng những bước tiến trong lĩnh vực sinh học, công nghệ trí tuệ nhân tạo hay kỹ thuật di truyền không chỉ thay đổi cơ bản cuộc sống mà còn có thể định hình lại chính khái niệm về con người. Những ý tưởng như chỉnh sửa gen để loại bỏ bệnh tật, tạo ra những cỗ máy mang trí thông minh vượt qua con người, hay thậm chí thay thế cơ thể bằng những “thuật toán sống” đặc biệt là những gì mà Harari tin rằng nhân loại đang tiến tới.

Một điểm đáng chú ý trong cuốn sách là sự phê phán sâu sắc của Harari đối với chủ nghĩa nhân văn. Ông miêu tả đây như một dạng “tôn giáo” hiện đại, trong đó loài người thờ phượng chính mình thay vì một thần linh. Tuy nhiên, một số nhà phản biện cho rằng Harari có xu hướng đánh đồng và bóp méo các định nghĩa khác nhau của chủ nghĩa nhân văn, điển hình là việc ông bỏ qua những quan niệm đa chiều về nó. Điều này dẫn đến nhận định rằng cách tiếp cận của ông đôi lúc mang tính quy chụp, dựng lên những lập luận phản biện có phần thiếu công bằng.

Không chỉ dừng lại ở góc nhìn công nghệ hay lịch sử, Harari còn tiếp cận câu chuyện từ khía cạnh triết học. Một trong những ý tưởng đáng suy ngẫm nhất của ông là việc con người có thể trở thành nạn nhân cho chính sự mong muốn không giới hạn của mình. Sự phát triển vượt bậc của trí tuệ nhân tạo và khoa học dữ liệu có thể dẫn đến viễn cảnh mà con người không còn ở vị trí trung tâm. Thậm chí, Harari đặt ra giả thuyết rằng ý chí tự do chỉ là ảo tưởng, và trong một vũ trụ mang tính quyết định luận, tất cả những gì chúng ta nghĩ rằng mình lựa chọn có thể đã được định sẵn bởi những thuật toán phức tạp.

Đọc qua những phân tích và dự đoán của Harari, không ít người cảm thấy ấn tượng bởi cách ông đặt vấn đề và cách viết đầy lôi cuốn, kích thích suy nghĩ. Tuy nhiên, như thường thấy với những tác phẩm đề cập đến tương lai, Homo Deus phải đối mặt với những ý kiến trái chiều. Một số người khen ngợi sự táo bạo trong tư duy của Harari nhưng lại chỉ trích ông thiếu đi cơ sở thực nghiệm vững chắc. Ngoài ra, những nhận định về triết học nhân văn cũng bị một bộ phận độc giả cho là phiến diện, chưa bao quát được toàn bộ các trường phái khác nhau.

Homo Deus là một tác phẩm vừa hứa hẹn vừa gây tranh cãi. Nó khiến người đọc phải đối diện với những câu hỏi lớn về ý nghĩa của sự tồn tại, về tương lai mà công nghệ có thể mang lại và rủi ro của việc đánh mất kiểm soát khi con người tiến gần đến vai trò “thần thánh”. Với những luận điểm sắc bén và ngôn ngữ giàu sức thuyết phục, Yuval Noah Harari đã chạm đến những vấn đề cốt lõi nhất về nhân loại – những điều không mấy dễ chịu nhưng vô cùng cần thiết để suy ngẫm. Homo Deus: lược sử tương lai, trong ánh sáng đó, không chỉ là một cuốn sách mà còn là lời cảnh báo: nếu không thận trọng, con người có thể đang đặt chân lên con đường dẫn đến một tương lai không còn là của chính mình.

Nguồn: https://greatbooksandcoffee70755394.wordpress.com/2018/09/07/homo-deus-review-yuval-noah-harari-says-humanity-is-doomed/