Sách gì thế

Percival Everett là một tác giả luôn tạo được dấu ấn độc đáo trong văn học, và tiểu thuyết “James” của ông tiếp tục khẳng định điều đó. Đây là một tác phẩm tái hiện lại câu chuyện kinh điển “The Adventures of Huckleberry Finn” của Mark Twain, nhưng dưới góc nhìn hoàn toàn mới — từ nhân vật Jim, giờ đây được tái định hình thành James, một người đàn ông trưởng thành với gia đình và cảm xúc phức tạp. Trong bài viết “Tell and Tell Again: On Percival Everett’s ‘James’” được xuất bản trên *Los Angeles Review of Books*, tác phẩm này được mổ xẻ một cách chi tiết, mang đến những góc nhìn đa chiều về sự thành công lẫn những hạn chế của cuốn sách.

Một trong những điểm đáng chú ý đầu tiên trong “James” chính là phong cách kể chuyện của nó. Với sự tiết chế trong miêu tả và nhịp độ nhanh, cuốn sách có thể khiến người đọc cảm thấy hụt hẫng, đặc biệt là khi tiến gần đến một đoạn kết đầy bạo lực. Phong cách này dường như là một lựa chọn có chủ ý của tác giả, nhưng với nhiều độc giả, điều này có thể trở thành một thử thách, nhất là khi họ kỳ vọng vào một sự thể hiện sâu sắc và cảm xúc hơn trong một cuốn tiểu thuyết về chủ đề nô lệ. Tuy nhiên, sự tối giản trong ngôn ngữ có lẽ chính là cách Everett đối lập với lối kể chuyện tràn đầy thấu cảm mà người ta thường thấy ở những tác phẩm thuộc dòng văn học này.

Phần đối thoại trong “James” là một trong những điểm sáng nổi bật, thể hiện rõ sự tài tình của Everett. Khi các nhân vật da đen trò chuyện riêng với nhau, ngôn ngữ của họ tự nhiên chuyển sang những câu chữ mang tính dí dỏm, chơi chữ, và đôi khi là sự bàn luận về các khái niệm văn học như “irony” (mỉa mai) hay “prolepsis” (tiên nghiệm). Ngược lại, khi ở trước mặt người da trắng, họ phải sử dụng một “bộ lọc” nô lệ, giả vờ mê tín hay phục tùng để bảo vệ sự an toàn của mình. Thông qua sự đối lập này, Everett không chỉ nhấn mạnh sự giả tạo trong mối quan hệ chủ-tớ mà còn thể hiện được chiều sâu nội tâm và sự thông minh của các nhân vật da đen mà ông khắc họa.

Quan hệ giữa James và Huck Finn trong cuốn sách cũng được miêu tả một cách phức tạp. Huck, một cậu bé luôn muốn làm điều tốt nhưng lại quá bận tâm với việc bảo vệ bản thân và lương tâm qua những lời nói dối, liên tục làm lộ “bộ lọc” của James. Điều này dẫn đến những tình huống mang tính hài hước nhưng cũng rất châm biếm. Qua đó, Everett vừa cười cợt, vừa chỉ trích sự ngây thơ đáng trách của Huck, một cậu bé da trắng được yêu mến trong văn học kinh điển, nhưng trên thực tế, vẫn giữ lợi ích riêng của mình lên trên hết.

Dẫu có nhiều điểm mạnh, bài viết từ *Los Angeles Review of Books* cũng không ngần ngại chỉ ra những hạn chế trong “James”. Lối viết quá cô đọng cùng những đoạn lặp lại suy nghĩ và tình cảnh của James có thể khiến người đọc cảm thấy tẻ nhạt. Dù nội dung xoay quanh nỗi sợ hãi và những trăn trở của James, cuốn sách lại thiếu đi những chi tiết sống động để tái hiện cảm giác ấy một cách sâu sắc và chân thực. Nhịp văn theo kiểu “hỏi đáp” giữa những ý tưởng được lặp đi lặp lại nhiều lần cũng dễ khiến người đọc mất đi sự hứng thú và tò mò.

Tuy nhiên, không thể phủ nhận rằng “James” là một tác phẩm đầy tham vọng. Nó không chỉ đặt ra câu hỏi về bản sắc, tự do, và sự giam cầm, mà còn tái định nghĩa cách kể chuyện trong văn học nô lệ. Everett thách thức mọi kỳ vọng thông thường về cách các nhân vật da đen nên hành xử hoặc cách câu chuyện của họ nên được thuật lại. Thay vì chỉ cố chỉnh sửa và “đáp trả” Twain, Everett đã tạo nên một góc nhìn hoàn toàn mới, đào sâu vào những khía cạnh mà Twain chưa từng chạm đến. James không phải là một nhân vật phụ điển hình như Jim; anh là một con người đầy đủ, có gia đình và một cuộc sống riêng, mà Twain chưa từng khai thác trong truyện của mình.

Bên cạnh việc là một sự tái diễn giải lại văn học kinh điển, “James” là một lời tuyên bố mang tính nghệ thuật, thể hiện sự tinh tế và Formalism táo bạo trong cách Everett trình bày vấn đề. Dù không hoàn hảo và đôi khi xa rời sự mong đợi từ độc giả, tác phẩm này vẫn mang lại một góc nhìn mới mẻ, mạnh mẽ, và đầy giá trị suy ngẫm về lịch sử cũng như văn học. Với “James,” Percival Everett đã xây dựng nên một cuốn tiểu thuyết không phải để sửa sai, mà để kể một câu chuyện hoàn toàn khác — một câu chuyện dành riêng cho James và những người như anh.

Nguồn https://lareviewofbooks.org/article/tell-and-tell-again-on-percival-everetts-james/