Sách gì thế

Chip war – Cuộc chiến vi mạch của Chris Miller là một tác phẩm đáng chú ý trong dòng sách viết về công nghệ và lịch sử kinh tế, mang đến một cái nhìn sâu sắc về vai trò của chất bán dẫn trong thế giới hiện đại. Bài viết trên Los Angeles Review of Books, được tác giả Patrick McCray, một nhà sử học công nghệ, phân tích kỹ lưỡng, đã làm nổi bật những luận điểm chính trong cuốn sách này. Tác phẩm đã khéo léo đặt câu chuyện phát triển của chất bán dẫn trong một bối cảnh địa chính trị và kinh tế toàn cầu, giống như cách Daniel Yergin từng làm trong cuốn sách kinh điển “The Prize” về ngành dầu mỏ.

Một trong những điểm nhấn lớn nhất của Chip war – Cuộc chiến vi mạch chính là việc khẳng định tầm quan trọng chiến lược của chất bán dẫn. Các con chip không chỉ xuất hiện trong những công nghệ quen thuộc hàng ngày như điện thoại thông minh, máy tính, hay các thiết bị gia dụng, mà còn có vai trò thiết yếu trong các hệ thống quân sự. Chúng trở thành tài nguyên chiến lược của thế kỷ 21, một loại “dầu mỏ mới” không thể thiếu. Tuy nhiên, không giống như dầu mỏ là một tài nguyên thiên nhiên hữu hạn, các con chip được sản xuất nhân tạo và nguồn cung phụ thuộc vào khả năng và quyết định của con người. Silicon, nguyên liệu chính để sản xuất chip, thực tế là nguyên tố phong phú thứ hai trên Trái đất, nhưng chính công nghệ, dây chuyền sản xuất và cơ sở hạ tầng mới là yếu tố quyết định ai có thể thống trị ngành công nghiệp này.

Có lẽ không có nơi nào trên thế giới minh chứng rõ ràng hơn cho tầm quan trọng địa chính trị của chất bán dẫn như Đài Loan. Hòn đảo này hiện sản xuất khoảng 65% số chip trên thế giới, đặc biệt là chiếm hơn 90% sản lượng các chip xử lý tiên tiến nhất. Điều này làm cho Đài Loan không chỉ trở thành trung tâm của ngành công nghiệp chất bán dẫn toàn cầu mà còn là một chiến trường chính trị quan trọng, đặc biệt trong bối cảnh căng thẳng giữa Mỹ và Trung Quốc. Thêm vào đó, công ty ASML của Hà Lan lại đang nắm giữ độc quyền đối với các máy quang khắc tiên tiến nhất – công nghệ cốt lõi để sản xuất chip – càng khiến ngành công nghiệp này trở thành một lĩnh vực mang đầy tính cạnh tranh chiến lược.

Chris Miller cũng đưa người đọc quay trở lại những ngày đầu của sự phát triển ngành công nghiệp chất bán dẫn. Ông chỉ ra tầm quan trọng của sự hỗ trợ từ chính phủ Mỹ trong việc thúc đẩy ngành này. Các hợp đồng của chính phủ, ví dụ như việc mua hầu hết các vi mạch tích hợp do Texas Instruments và Fairchild sản xuất vào những năm 1960, đã tạo nền tảng cho sự phát triển mạnh mẽ của công nghiệp bán dẫn Mỹ. Vai trò của các trường đại học hàng đầu như MIT và Stanford cũng được nhấn mạnh, khi các viện này không ngừng mang đến những sáng tạo công nghệ và đào tạo lực lượng kỹ sư tài năng cho ngành.

Dẫu vậy, một so sánh thú vị giữa chip và dầu mỏ cũng được Miller đưa ra trong tác phẩm của mình. Nếu như dầu mỏ là một nguồn tài nguyên tự nhiên cần được khai thác từ lòng đất, thì chip lại hoàn toàn phụ thuộc vào khả năng sản xuất công nghiệp. Điều này tạo ra sự khác biệt lớn: trong khi nguồn dầu mỏ phân bổ tương đối rộng rãi khắp thế giới, sản xuất chip lại tập trung cao độ tại một số quốc gia như Đài Loan và Hàn Quốc. Điều này làm tăng nguy cơ gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu nếu có bất kỳ bất ổn nào xảy ra tại các khu vực này.

Thực tế đã chứng minh vai trò sống còn của chất bán dẫn đối với nền kinh tế toàn cầu, đặc biệt qua các sự kiện như đại dịch COVID-19. Những gián đoạn trong chuỗi cung ứng chip đã khiến nhiều ngành công nghiệp, từ sản xuất ô tô đến thiết bị điện tử tiêu dùng, rơi vào tình trạng khó khăn. Khủng hoảng này càng làm rõ một điều: không ngành công nghiệp nào hiện nay có thể hoạt động trơn tru nếu thiếu chất bán dẫn. Các con chip đã trở thành thành phần cốt lõi trong cơ sở hạ tầng sản xuất hiện đại, một yếu tố “tắc nghẽn” quan trọng mà cả thế giới phải đối mặt.

Cuối cùng, Miller cũng đưa ra những dự báo mang tính chiến lược về ngành công nghiệp này trong tương lai. Ông tin rằng mặc dù Đài Loan vẫn sẽ giữ vai trò trung tâm trong sản xuất chất bán dẫn, nhưng các quốc gia như Mỹ, châu Âu, và Nhật Bản đang nỗ lực đầu tư mạnh mẽ để xây dựng ngành công nghiệp của riêng mình. Quá trình đa dạng hóa này nhằm giảm bớt sự phụ thuộc vào một thị trường duy nhất và đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng đối với loại “tài nguyên nhân tạo” đặc biệt này.

Nhìn chung, Chip war – Cuộc chiến vi mạch của Chris Miller không chỉ là một câu chuyện về công nghệ mà còn là một bức tranh toàn cảnh về mối liên hệ phức tạp giữa công nghiệp, kinh tế, và địa chính trị. Cuốn sách mang đến cho độc giả một cái nhìn thấu suốt về sự thống trị của chất bán dẫn trong kỷ nguyên kỹ thuật số hiện nay và cả tương lai. Với những phân tích sắc bén và những câu chuyện lịch sử giàu tính thuyết phục, đây chắc chắn là một tác phẩm không thể bỏ qua đối với những ai quan tâm đến công nghệ và tác động của nó đối với thế giới.

Nguồn: https://lareviewofbooks.org/article/the-bargaining-chips-are-chips-on-chris-millers-chip-war/