Sách gì thế

Cuốn sách “Tại sao chúng ta ăn (quá nhiều)” của tác giả Andrew Jenkinson là một tác phẩm đáng chú ý, không chỉ vì nội dung về khoa học dinh dưỡng mà còn bởi cách tiếp cận đầy thấu hiểu, nhân văn và giàu tính thực tế đối với vấn đề cân nặng và sức khỏe. Đây không đơn thuần là một cuốn sách hướng dẫn giảm cân hay tuân theo một chế độ ăn kiêng cụ thể, mà là một lời chất vấn sâu sắc đối với cấu trúc xã hội, văn hóa và cả ngành công nghiệp đằng sau việc chúng ta ăn gì, bao nhiêu và tại sao.

Điểm đáng khen ngợi đầu tiên chính là cách Jenkinson tôn trọng và lắng nghe người thừa cân như những chuyên gia thực thụ của chính cơ thể họ. Ông không áp đặt, không đánh giá từ bên ngoài mà tiếp cận họ với sự đồng cảm và hiểu biết sâu sắc đến từ chính những năm tháng thực hành y khoa. Giọng văn gần gũi, đời thường và những trường hợp bệnh nhân được ông đưa vào làm cho thông tin khoa học trở nên dễ tiếp cận, chân thực và có chiều sâu. Jenkinson không xem trọng lượng cơ thể chỉ là kết quả của việc thiếu ý chí hay thói quen xấu, mà ông đặt nó trong bối cảnh rộng lớn hơn, bao gồm cả di truyền học, tiến hóa, môi trường sống và đặc biệt là tác động từ văn hoá ăn kiêng cũng như các lời khuyên dinh dưỡng đầy mâu thuẫn trong hàng chục năm qua.

Một trong những đóng góp quan trọng nhất của cuốn sách là việc chỉ đích danh các ngành công nghiệp đã và đang hưởng lợi từ tình trạng rối loạn ăn uống và lối sống không lành mạnh của người tiêu dùng. Từ quảng cáo thực phẩm, các chương trình giảm cân, đến cả hướng dẫn dinh dưỡng chính phủ, tất cả đều bị Jenkinson chỉ trích một cách thẳng thắn và bằng chứng xác đáng. Ông cho rằng những hướng dẫn lỗi thời và bị thao túng bởi lợi ích kinh tế này đã góp phần không nhỏ gây ra đại dịch béo phì hiện đại.

Ngoài ra, cuốn sách còn làm được việc quan trọng là tháo gỡ sự kỳ thị về cân nặng bằng cách nhấn mạnh những điều mà con người không thể kiểm soát bằng ý chí đơn thuần. Jenkinson chứng minh rằng việc tăng cân không chỉ đơn giản là chuyện ăn nhiều hay lười vận động, mà là kết quả của sự rối loạn chuyển hoá mà nguyên nhân phần lớn đến từ môi trường sống cùng những chất phụ gia, đường tinh luyện hay dầu thực vật chế biến công nghiệp tràn lan trong thực phẩm hiện đại.

Tuy nhiên, một số độc giả có thể thất vọng với phần ứng dụng thực tế của cuốn sách – phần mà tác giả đề cập cách áp dụng kiến thức vào thay đổi thói quen ăn uống. Đúng là phần này tương đối ngắn, không quá chi tiết và đôi khi lặp lại những điều tưởng chừng như “cũ kỹ” như việc hạn chế đường, bột mì tinh chế hay dầu thực vật. Tuy vậy, điều này lại có nét tích cực nếu đặt trong bối cảnh của toàn bộ cuốn sách. Bởi suốt gần toàn bộ thời lượng, tác giả đã kiên trì bóc tách từng lớp ngộ nhận mà truyền thông và văn hóa ăn kiêng đã gieo rắc trong tâm trí chúng ta suốt nhiều thập kỷ. Chính vì vậy, việc ông quay lại với những lời khuyên giản dị nhưng thực sự có cơ sở khoa học và gắn liền với một hiểu biết sâu sắc về cơ thể con người khiến cho phần này trở thành một điểm nhấn nhẹ nhàng, như “ngụm không khí trong lành” sau một hành trình dài vượt qua mê cung của thông tin dinh dưỡng sai lệch.

“Tại sao chúng ta ăn (quá nhiều)” không khiến bạn thấy tội lỗi vì cơ thể mình, mà ngược lại, giúp bạn hiểu rằng mình không cô đơn, không phải là người yếu kém chỉ vì vóc dáng. Nó giúp bạn xây dựng lại mối quan hệ với đồ ăn và cơ thể một cách hài hoà, có kiến thức và ít định kiến hơn. Đây là một cuốn sách dành cho bất kỳ ai từng vật lộn với chuyện ăn uống, từng bị ám ảnh bởi cân nặng, từng thất vọng với những lần ăn kiêng thất bại, hay đơn giản là đang tìm kiếm lời lý giải đáng tin cậy về một trong những câu hỏi căn bản nhưng cũng mơ hồ nhất: Tại sao chúng ta ăn quá nhiều?