Sách gì thế

Khi một cuốn tiểu thuyết có thể khiến người đọc cười to, khóc thầm, tức giận và rồi lại thở dài cảm phục chỉ trong vài chương – đó không còn đơn thuần là tiểu thuyết nữa, mà là tuyên ngôn. “Bài học môn Hóa” của Bonnie Garmus chính là một bản tuyên ngôn sống động, sắc bén và đầy cảm hứng cho bất kỳ ai từng cảm thấy bị đặt vào chiếc khuôn không dành cho mình.

Elizabeth Zott không phải là một nhân vật dễ quên. Là nhà hóa học trong những năm 1950, khi phụ nữ bị xem là không thuộc về phòng thí nghiệm, Zott không chỉ kiên định theo đuổi sự nghiệp khoa học, mà còn dùng chính sự hiểu biết ấy để phá vỡ những giới hạn giả tạo được dựng nên bởi xã hội trọng nam. Cô trở thành hình mẫu lý tưởng: thông minh, thẳng thắn, giàu lòng yêu thương và không bao giờ ngừng chất vấn mọi điều phi lý.

Điều khiến tác phẩm trở nên đặc biệt là cách Garmus viết về sự bất công không bằng lời rao giảng, mà bằng tình huống sống động, chi tiết đầy tính thực tế. Những bất công mà Elizabeth đối mặt không hề bị phóng đại – chúng đau đớn và chân thật đến mức khiến ta nghẹt thở. Không phải ngẫu nhiên mà độc giả cảm thấy tức giận thay cho cô, và rồi cũng xúc động khi thấy cô đứng vững, dẫu mọi cánh cửa liên tục đóng sầm lại.

Tuy nhiên, Elizabeth Zott không chỉ là một nhà khoa học phản kháng. Cô còn là một người mẹ tuyệt vời, một người phụ nữ dám sử dụng chương trình nấu ăn trên truyền hình như công cụ để khơi dậy tư duy phản biện trong hàng triệu phụ nữ Mỹ. Bằng cách biến hóa học thành món ăn và món ăn thành biểu tượng thay đổi, cô khẳng định rằng: hiểu biết là quyền lực.

Không thể không nhắc đến mối tình lặng lẽ nhưng sâu sắc giữa Elizabeth và Calvin Evans – một nhà khoa học tài năng, người duy nhất nhận ra trí tuệ rực rỡ của cô giữa một rừng những định kiến. Dù câu chuyện của họ không trọn vẹn theo nghĩa cổ điển, nhưng lại đủ đầy theo cách rất “Zott”: không cần ai cứu rỗi, chỉ cần người đồng hành tôn trọng.

Bên cạnh đó, Garmus còn khéo léo vẽ nên mối quan hệ mẹ-con đầy cảm động giữa Elizabeth và cô bé Madeline. Đây không phải là câu chuyện mẹ-con căng thẳng thường thấy, mà là hình ảnh hai tâm hồn tri kỷ luôn yêu thương và tin tưởng nhau vô điều kiện. Chó cưng Six-Thirty cũng xứng đáng là nhân vật phụ xuất sắc – với góc nhìn riêng, chú chó mang lại sự hài hước, ấm áp và cả sự minh triết bất ngờ.

Điều đáng ngưỡng mộ là cách Garmus xây dựng nhân vật phụ với chiều sâu và khả năng thay đổi. Từ những người đàn ông thờ ơ cho đến những phụ nữ “pick me”, tất cả đều được đặt vào những tình huống buộc họ phải đối diện với bản chất thật của mình. Walter Pine là một ví dụ điển hình – từ người dễ ghét trở thành một đồng minh khiến người đọc phải cảm mến.

“Bài học môn Hóa” không chỉ là câu chuyện về một người phụ nữ chống lại định kiến. Nó là lời nhắc nhớ rằng hành trình đòi lại tiếng nói chưa bao giờ dễ dàng, nhưng cũng chưa bao giờ là vô nghĩa. Và chính những người như Elizabeth Zott – dù là thật hay hư cấu – đã góp phần mở đường để hôm nay chúng ta được sống, được học, được nói, được làm chủ giấc mơ của chính mình.