James Suzman, trong cuốn sách ““Lịch sử việc làm” đã đưa ra một góc nhìn toàn diện và sâu sắc về lịch sử của lao động, từ khi sự sống bắt đầu trên Trái đất cho đến những thách thức của nền văn hóa làm việc hiện đại. Tác giả định nghĩa công việc không chỉ đơn thuần là một hành động mà còn là một thuộc tính cơ bản của sự sống. Từ hơn ba tỷ năm trước, tất cả các sinh vật sống đều phải khai thác và sử dụng năng lượng để đạt được mục đích tồn tại của mình, điều này phân biệt chúng với các vật thể vô tri như đá hay các ngôi sao.
Điểm sáng trong cuốn sách của Suzman là cái nhìn sâu rộng về lối sống của các cộng đồng săn bắn hái lượm – cách nhân loại tồn tại trong phần lớn lịch sử. Trong khoảng 95% thời gian tồn tại của con người, chúng ta sống như những người săn bắn hái lượm. Suzman, với trải nghiệm thực địa trực tiếp cùng bộ tộc Ju/’hoansi ở sa mạc Kalahari, đã miêu tả cuộc sống của họ không chỉ đầy đủ mà còn ít áp lực hơn so với xã hội hiện đại. Những người săn bắn hái lượm trung bình chỉ làm việc khoảng 15 giờ mỗi tuần để kiếm thức ăn, phần lớn thời gian còn lại họ dành cho các hoạt động xã hội, kể chuyện, hoặc tham gia các hoạt động diễn ra ngay trong hiện tại. Họ không lo lắng về sự khan hiếm, một khái niệm chỉ thực sự xuất hiện khi con người chuyển sang làm nông nghiệp.
Sự chuyển đổi từ săn bắn hái lượm sang sản xuất nông nghiệp đánh dấu một bước ngoặt lớn trong cách mà con người trải nghiệm và hiểu về thời gian. Người nông dân buộc phải làm việc vì những phần thưởng được hoãn lại trong tương lai, tích trữ lương thực để đối phó với những tình huống không thể đoán trước. Hệ thống nông nghiệp không chỉ thay đổi cách con người tiếp cận công việc mà còn thúc đẩy ý niệm về sự khan hiếm và nhu cầu kiểm soát tương lai. Kể từ đó, xã hội không chỉ vận hành hướng tới sự tồn tại mà còn hướng tới việc tích lũy của cải, xây dựng các cấu trúc xã hội phức tạp hơn.
Trong bối cảnh hiện đại, Suzman đặt ra câu hỏi về ý nghĩa và giá trị thực sự của công việc ngày nay. Ông đặc biệt nhấn mạnh đến hiện tượng “bullshit jobs” – những công việc không mang lại giá trị thiết thực cho xã hội nhưng vẫn tồn tại chỉ để người ta được coi là đang làm việc. Một ví dụ điển hình mà ông đưa ra là sự gia tăng không cân đối giữa số lượng nhân viên hành chính và giảng viên trong hệ thống đại học tại California trong vòng hơn ba thập kỷ. Trong khi nhân viên hành chính tăng đến 212%, số lượng giảng viên chỉ tăng có 3,5%. Điều này phản ánh cách hệ thống kinh tế hiện đại thiết lập nên một khối lượng công việc thừa thãi, không thực sự cần thiết.
Suzman cũng cho rằng nền kinh tế ngày nay được xây dựng trên nguyên tắc của khan hiếm, một điều đã dẫn đến sự ám ảnh không lành mạnh với tăng trưởng kinh tế bất tận. Từ đó, ông chỉ ra sự liên kết giữa văn hóa làm việc hiện đại và các cuộc khủng hoảng toàn cầu, như biến đổi khí hậu và sự suy giảm đa dạng sinh học. Ông kêu gọi xã hội nhìn nhận lại giá trị thực sự của công việc và cách ứng xử của chúng ta với khái niệm khan hiếm. Theo ông, chúng ta cần hướng tới một hệ thống kinh tế cân bằng hơn, nơi mà giá trị công việc không chỉ được đo lường qua tiền bạc mà còn thông qua những tác động hữu ích của nó lên cuộc sống.
Qua việc quan sát các cộng đồng săn bắn hái lượm, Suzman kết luận rằng xã hội có thể học hỏi rất nhiều từ cách họ sống. Những người săn bắn hái lượm không bị ràng buộc bởi sự tích lũy tài sản mà thay vào đó, họ ưu tiên thời gian nhàn rỗi và hạnh phúc phi vật chất. Với sự phát triển của công nghệ và tự động hóa, ông tuyên bố rằng loài người đang tiến gần hơn tới một xã hội hậu khan hiếm, nơi mà việc lao động không cần phải là trung tâm của danh tính cá nhân. Thay vào đó, con người có thể tập trung vào những công việc mà họ thực sự yêu thích và tận hưởng cuộc sống nhiều hơn.
Tuy nhiên, thách thức không phải nhỏ. Suzman nhận định rằng loài người đang rơi vào xung đột giữa hai lực lượng: bản năng tự nhiên muốn dừng lại sau khi làm đủ để hưởng thụ, và một sức ép sinh học và văn hóa đòi hỏi sự sản xuất không ngừng nghỉ. Sự căng thẳng này đặt chúng ta trước ngã rẽ giữa việc tạo dựng một xã hội bền vững, ít phụ thuộc vào lao động, và nguy cơ tiếp tục làm trầm trọng thêm các vấn đề môi trường, kinh tế mà con người đang phải đối mặt.
Bằng cách kết hợp những câu chuyện lịch sử, nhân chủng học, và phân tích kinh tế xã hội, James Suzman không chỉ làm sáng tỏ nguồn gốc công việc mà còn khơi gợi một cuộc đối thoại cần thiết về cách chúng ta tiếp cận công việc trong tương lai. Cuốn sách “Lịch sử việc làm là lời mời gọi suy ngẫm, không chỉ về những gì chúng ta đang làm mà còn về cách mà chúng ta muốn sống.
Nguồn https://www.thegoodlifejourney.com/home/takeaways-work-james-suzman
Để lại một bình luận Hủy