Sách gì thế

Trong bài viết “Quelle civilisation à l’ère de l’Homme numérique?” của Éric Besson, tác giả đã đặt ra nhiều câu hỏi đáng suy ngẫm về ảnh hưởng của công nghệ lên xã hội và con người trong thời đại số hóa. Đây không chỉ là một bức tranh tổng quan về sự chuyển mình của nền văn minh mà còn là lời cảnh báo về những thách thức mà nhân loại phải đối mặt khi bước sâu hơn vào kỷ nguyên kỹ thuật số.

Besson dự đoán một tương lai nơi công nghệ sẽ hòa quyện vào mọi mặt của cuộc sống hàng ngày. Những tiện ích tưởng chừng như chỉ có trong khoa học viễn tưởng nay trở thành hiện thực: từ nhận diện khuôn mặt thay thế hộ chiếu tại sân bay, đến việc xử lý tắc nghẽn giao thông bằng các phương tiện tự hành, chăm sóc sức khỏe thông qua ứng dụng di động, và cả ngân hàng tự động hóa với khả năng đánh giá tín dụng theo thời gian thực. Mặc dù những viễn cảnh này mang lại nhiều hứa hẹn, nhưng Besson cũng đặt ra câu hỏi về cái giá phải trả khi con người phụ thuộc quá nhiều vào công nghệ.

Tuy nhiên, sức ép của cuộc cách mạng số không chỉ nằm ở khía cạnh kỹ thuật mà còn tác động sâu sắc đến các cấu trúc xã hội và định chế truyền thống. Besson nhấn mạnh rằng những nền tảng từng tổ chức và định hình xã hội công nghiệp – từ doanh nghiệp, công đoàn đến đảng phái chính trị và cả truyền thông – đang đứng trước nguy cơ tan rã. Thay vào đó, chúng đang bị định nghĩa lại trong một thế giới mà những quy tắc cũ dường như không còn phù hợp. Điều này dẫn đến sự sụp đổ dần dần của các mối liên kết xã hội truyền thống, làm thay đổi cách chúng ta nhìn nhận vai trò và trách nhiệm của các tổ chức.

Không dừng lại ở khía cạnh xã hội, bài viết còn xoáy sâu vào tác động tâm lý mà kỷ nguyên số gây ra cho con người. Hình ảnh “Homo Numericus” – một con người thời đại kỹ thuật số – hiện lên đầy phức tạp và mâu thuẫn: vừa đơn độc nhưng vừa hoài niệm, vừa tự do nhưng lại chống đối hệ thống, mắc kẹt trong xã hội cá nhân nhưng luôn tìm cách thoát khỏi sự cô lập bằng cách tham gia vào những cộng đồng ảo. Cùng với đó, Besson trích dẫn tác phẩm “La Fabrique du crétin digital” của Michel Desmurget để nói về tổn thương tâm lý gây ra bởi sự bão hòa của hình ảnh, âm thanh và các nguồn kích thích liên tục. Những hiện tượng như giảm tập trung, tăng động và thậm chí nghiện công nghệ đang trở thành dấu ấn tiêu cực của thời đại này.

Một khía cạnh quan trọng khác mà Besson thảo luận là mối quan hệ giữa con người và trí tuệ nhân tạo. Ông dẫn lại quan điểm của nhà kinh tế Daniel Cohen để làm rõ rằng, mặc dù AI ngày một thông minh, nhưng con người vẫn là những thực thể phức tạp, với sự tồn tại không chỉ dựa vào trí óc mà còn phụ thuộc vào cơ thể và các trải nghiệm cảm xúc. Cohen khuyến nghị rằng con người và máy móc nên chia sẻ nhiệm vụ theo cách bổ trợ lẫn nhau: những công việc đòi hỏi sáng tạo, tương tác xã hội và sự thấu cảm nên thuộc về con người, trong khi máy móc sẽ đảm nhận các công việc lặp đi lặp lại, nặng nhọc hoặc mang tính tính toán. Tuy nhiên, Besson đặt câu hỏi về tính khả thi của sự phân chia này, bởi sự tiến bộ vượt bậc của công nghệ có thể làm lu mờ ranh giới giữa nhiệm vụ của con người và máy móc.

Không ai có thể đoán trước tương lai của “Homo Numericus”. Besson thừa nhận rằng con người vẫn chưa hoàn toàn chấp nhận sự cô đơn kỹ thuật số, nhưng liệu họ có làm vậy trong tương lai hay không vẫn còn là điều chưa rõ ràng. Tác giả bày tỏ hy vọng rằng, bản chất xã hội của con người sẽ là lực đẩy đủ mạnh để chúng ta khao khát những mối quan hệ chân thành và sự kết nối cộng đồng thật sự, chứ không chỉ dừng lại ở những tương tác ảo.

Bài viết của Éric Besson không chỉ phân tích những thay đổi to lớn mà cuộc cách mạng số mang lại mà còn đặt ra lời kêu gọi nhân loại cần cân nhắc kỹ lưỡng khi tiếp tục tiến sâu vào thế giới kỹ thuật số. Tác phẩm như một lời nhắc nhở rằng, ở giữa những đổi thay của thời đại, chúng ta cần giữ vững giá trị cốt lõi của con người – đó là tính xã hội, tính sáng tạo và nhu cầu kết nối đích thực.

Nguồn: https://www.challenge.ma/quelle-civilisation-a-lere-de-lhomme-numerique-par-eric-besson-272643/