Sách gì thế

Kết Tinh Thầm Lặng là một cuốn tiểu thuyết lặng lẽ nhưng đầy ám ảnh của nữ văn sĩ Ogawa Yoko, nơi mà từng mảnh ký ức, từng chút hiện thực dần tan biến khỏi thế giới, để lại một khoảng trống không thể lấp đầy trong tâm tưởng người đọc. Câu chuyện lấy bối cảnh một hòn đảo nơi tất cả mọi thứ từ động vật, vật dụng đến khái niệm trừu tượng như ký ức, mùi hương, âm thanh… đều dần biến mất. Một khi một thứ bị “mất”, chúng không còn tồn tại trong nhận thức của con người dù chúng vẫn hiện hữu về mặt vật chất. Người dân chấp nhận những mất mát này, tiếp tục sống, tiếp tục quên, như thể đó là lẽ thường. Điều đáng sợ nằm ở chỗ những ai không “quên” cũng sẽ sớm bị truy đuổi bởi tổ chức giống như mật vụ chính trị.

Xuyên suốt cuốn sách là cái nhìn đầy đau đáu, tinh tế và bi thảm của người kể chuyện “tôi”, một nữ nhà văn vẫn cố gắng duy trì công việc sáng tác trong một thế giới đang dần bị lột bỏ từng lớp một, từ cảm xúc cho đến sự nhận biết. Cô che giấu người biên tập của mình – R – người vẫn còn khả năng ghi nhớ những điều đã mất. Chính câu chuyện giữa cô và R trở thành một trục cảm xúc đầy giằng xé, vừa dịu dàng, vừa tội lỗi, và sâu thẳm đâu đó là cảm giác bất lực. Tình cảm giữa họ, dù đầy yêu thương và gắn bó, lại như một sự phản bội – không chỉ với người vợ mới sinh của R đang mắc kẹt ở một nơi xa xôi, mà còn là sự phản bội với cả thực tại đang trượt dài vào hư vô. Thế nhưng, trong khung cảnh đổ nát ấy, tình cảm giữa hai con người lại trở thành thứ duy nhất còn lại, dù mong manh và đau đớn.

Ogawa Yoko không truy vấn nguyên do hay cơ chế của sự biến mất. Điều bà hướng đến là nội tâm, là cảm nhận của những con người sống trong vòng xoáy lặng thinh ấy. Họ chấp nhận số phận, ít khi phản kháng, bởi đối đầu với điều không thể lý giải là việc quá sức. Thế giới trong tiểu thuyết giống như một chiếc bình pha lê trong suốt, mong manh, từng chút một rạn nứt rồi vụn vỡ dưới tác động vô hình. Một số độc giả ví cảm giác đọc cuốn sách như đang khoác lấy một lớp vải mỏng manh, nhẹ tênh nhưng lạnh lẽo đến tận xương tủy. Cảm giác ấy lơ lửng không yên, như thể chính mình cũng đang dần đánh mất một phần bản thân cùng với “tôi” trong truyện.

Điểm đặc sắc của cuốn tiểu thuyết là việc lồng ghép hai câu chuyện vào làm một: cuộc đời của “tôi” và câu chuyện mà cô đang viết – về một người đánh máy bị mất giọng nói, bị cầm tù và dần mất đi ý chí sống. Cả hai câu chuyện hòa làm một trong những trang cuối, đưa người đọc đến một cao trào cảm xúc nghẹn ngào. Việc song song xây dựng một tác phẩm trong tác phẩm là điểm sáng tạo đầy linh hoạt, khiến cho câu chuyện trở nên vừa thực vừa mộng. Để rồi ở đoạn kết, ta thấy những điều cuối cùng còn sót lại có thể chỉ là tiếng nói – không mang hình hài, không còn chạm vào điều gì cụ thể – và cái bóng trạng thái tinh thần ấy lan rộng khắp toàn bộ cuốn sách.

Không ít người đọc đã nhắc đến khung cảnh cuối cùng, nơi người kể chuyện đã “biến mất” về mặt vật lý, song tiếng nói của cô vẫn còn đâu đó quanh R. Một người nhận ra hết mọi mất mát, nhưng không thể làm gì để ngăn chặn, một người bị lôi đi bởi dòng lãng quên nhưng để lại dấu vết cuối cùng là ngôn từ. Những chi tiết ấy làm chúng ta bàng hoàng và tự hỏi về ý nghĩa của sự tồn tại, sự quên lãng, hay cả sự ghi nhớ. Rốt cuộc, việc mất đi ký ức và chấp nhận sự trống rỗng liệu có phải là cách dễ dàng hơn để tồn tại?

Kết Tinh Thầm Lặng là một bản nhạc buồn mà ta không thể rời mắt. Dù không giải thích cặn kẽ, nó vẫn có thể tạo nên một thế giới hoàn chỉnh dựa trên cảm xúc và những ám ảnh nội tâm. Nó khiến người đọc đối diện với suy nghĩ rằng có thể trong chính thế giới này, chúng ta cũng đang dần đánh mất những điều quan trọng mà không hay biết. Như lời một nhân vật từng nói: “Ý nghĩa không quan trọng. Điều quan trọng là câu chuyện ẩn sâu dưới lòng của ngôn từ.” Có lẽ vì thế mà cuốn sách vẫn vang vọng mãi, dù không còn hình dạng rõ ràng, giống như tiếng thì thầm đến từ tàn tích của một thế giới từng rực rỡ.