Sách gì thế

Trong thời đại mà các phương pháp ăn kiêng xuất hiện dày đặc như nấm sau mưa, cuốn sách “Tại sao chúng ta ăn (Quá nhiều)” mang đến một góc nhìn hoàn toàn khác biệt và đáng suy ngẫm. Cuốn sách không hướng dẫn bạn cách ăn kiêng khắc nghiệt hay đặt ra hàng loạt quy tắc dinh dưỡng phức tạp. Thay vào đó, tác giả – một bác sĩ phẫu thuật bariatric (phẫu thuật giảm cân) – thẳng thắn khẳng định rằng các chế độ ăn kiêng truyền thống đơn giản là không hiệu quả lâu dài. Có thể chúng giúp bạn giảm cân trong một khoảng thời gian ngắn, nhưng sau đó cân nặng sẽ tăng trở lại, thậm chí có thể cao hơn lúc đầu. Bức thông điệp rõ ràng của cuốn sách: hãy ngừng theo đuổi các chế độ ăn kiêng.

Điều làm nên giá trị của cuốn sách này là cách nó tiếp cận vấn đề tăng cân dưới góc độ sinh lý học hơn là ý chí. Chúng ta thường được khuyên phải kiên trì, phải có quyết tâm và sức mạnh tinh thần để giảm cân. Thế nhưng, từ kinh nghiệm điều trị hàng nghìn bệnh nhân béo phì, tác giả chỉ ra rằng việc kiểm soát cân nặng phụ thuộc nhiều hơn vào “điểm thiết lập” (set point) bên trong cơ thể – một mức cân nặng mà cơ thể tự động điều chỉnh để duy trì. Nếu bạn cố gắng ép cân nặng xuống thấp hơn điểm này bằng chế độ ăn kiêng, cơ thể sẽ chống lại sự thay đổi bằng cách làm bạn cảm thấy đói hơn, giảm mức trao đổi chất và cuối cùng đưa bạn trở về mức cân nặng ban đầu – thậm chí có thể nhiều hơn.

Tuy nhiên, điểm sáng trong thông điệp của sách là “điểm thiết lập” này hoàn toàn có thể thay đổi, dù không dễ dàng. Nguyên nhân chính khiến điểm thiết lập tăng lên là chế độ ăn hiện đại giàu thực phẩm chế biến sẵn và đặc biệt là các loại dầu thực vật tinh luyện. Những yếu tố này khiến cơ thể dần quen với mức cân nặng cao hơn. Nhưng bằng một số thay đổi bền vững, chúng ta hoàn toàn có thể “lập trình lại” cơ thể mình.

Các gợi ý được đưa ra trong sách không phải là các bí mật thần kỳ hay công thức kỳ diệu. Chúng thiên về sự điều chỉnh từ từ và có chủ đích như: ăn uống theo cảm giác đói thực sự thay vì thói quen hoặc cảm xúc, cân bằng tỷ lệ chất béo omega-3 và omega-6, hạn chế thực phẩm có chỉ số đường huyết cao dễ gây tăng đột ngột insulin, ưu tiên ăn protein vào buổi sáng để hỗ trợ độ no dài hơn trong ngày… Tác giả nhấn mạnh rằng kết quả không đến trong vài tuần hay vài tháng – mà phải mất đến một năm kiên trì thay đổi – nhưng kết quả đó sẽ bền vững và thật sự khác biệt.

“Tại sao chúng ta ăn (Quá nhiều)” là một trong những cuốn sách tâm lý-dinh dưỡng hiếm hoi không đổ lỗi cho con người vì sự thiếu kiên trì hay thiếu kiểm soát, mà tìm nguyên nhân sâu xa hơn trong hoạt động sinh học và cơ chế tự nhiên của cơ thể. Nó giúp người đọc hiểu rằng việc giảm cân hiệu quả không phải cứ cưỡng ép bản thân ăn ít đi hay tập luyện cật lực, mà quan trọng là tạo ra sự thay đổi lâu dài từ bên trong.

Dù cho cuốn sách không đảm bảo sự thay đổi nhanh chóng hay cam kết giảm bao nhiêu ký trong bao nhiêu ngày, nhưng ở chính sự khiêm tốn đó lại là điểm đáng tin cậy. Người viết thật sự bị thuyết phục bởi cách lập luận logic, khoa học và tràn ngập sự thấu hiểu của tác giả dành cho những ai đang vật lộn với cân nặng của mình. Với hy vọng cải thiện sức khỏe một cách trọn vẹn, tôi hoàn toàn dự định sẽ áp dụng những gợi ý thực tiễn trong cuốn sách này và hẹn gặp lại chính mình sau một năm – khoẻ hơn, hạnh phúc hơn và hiểu rõ hơn về mối quan hệ giữa cơ thể và thức ăn.