Sách gì thế

Kết Tinh Thầm Lặng – Cuốn tiểu thuyết dystopia ẩn chứa thông điệp mạnh mẽ về ký ức và tự do

Kết Tinh Thầm Lặng của tác giả người Nhật Ogawa Yoko là một tác phẩm đầy ám ảnh và mang trong mình chiều sâu triết lý hiếm thấy, kể về một hòn đảo kỳ lạ nơi ký ức từng chút một bị xóa bỏ. Mỗi khi một vật thể bị “biến mất”, người dân nơi đây sẽ đồng loạt mất đi khái niệm và cảm xúc liên quan đến nó – một hiện tượng được chấp nhận như điều không thể tránh khỏi. Ai còn có thể ghi nhớ những gì đã biến mất sẽ sớm bị xem là kẻ phản loạn và bị lực lượng mật cảnh truy bắt, kéo lê đi trong bóng tối để rồi biến mất mãi mãi khỏi thế gian.

Giữa thế giới kỳ lạ và đáng sợ ấy, nữ chính – một nhà văn – cùng người ông giàu lòng vị tha đã chia sẻ một căn nhà bình dị. Họ âm thầm che giấu R, biên tập viên của cô, người vẫn còn giữ được ký ức những điều bị cấm và bị xóa bỏ. Cuộc sống của cả ba người co lại trong một thế giới ngày càng thu nhỏ, ngột ngạt và dần bị bao trùm bởi nỗi sợ hãi, nhưng cũng đồng thời đan xen những tia hy vọng mong manh qua sự gắn kết và lòng tin nơi con người với nhau.

Không ít độc giả liên tưởng tác phẩm này tới những giai đoạn đen tối trong lịch sử như cuộc đàn áp người Do Thái, nạn săn lùng tín đồ Kirishitan trong lịch sử Nhật Bản hay thậm chí là những biến cố gần đây như đại dịch COVID-19. Một người đọc đã liên hệ đến câu nói nổi tiếng của Heinrich Heine: “Những kẻ bắt đầu bằng việc đốt sách, cuối cùng sẽ đốt cả con người”, được trích dẫn trong truyện khi nhân vật chứng kiến những cuốn tiểu thuyết bị thiêu rụi trong lửa đỏ. Nỗi sợ bị mất tự do, bị xóa bỏ chính bản thân mình từ từ như làn sương – đó là nỗi kinh hoàng len lỏi từng trang sách và bám lấy người đọc đến tận cuối truyện, thậm chí khiến nhiều độc giả phải trăn trở mãi sau khi gấp lại cuốn sách.

Kết Tinh Thầm Lặng cũng khiến nhiều người nghĩ đến 1984 của George Orwell – một tác phẩm kinh điển về xã hội toàn trị. Tuy nhiên, nếu ở 1984, nhân vật chính trở thành một phần của bộ máy kiểm soát ấy, thì trong truyện của Ogawa Yoko, mọi thứ đi xa hơn: những gì tồn tại sẽ hoàn toàn biến mất, cả trong vật chất lẫn tâm trí, và những người còn ghi nhớ sẽ bị xem là mối đe dọa cần loại bỏ. Lối viết lặng lẽ, nhẹ nhàng nhưng đầy sức nặng làm nổi bật vẻ đẹp tinh tế lẫn sự bi thương của thế giới mà Yoko vẽ nên – một vẻ đẹp khiến người ta ám ảnh mà không thể lý giải hết được.

Tuy là một tác phẩm mang màu sắc u tối, Kết Tinh Thầm Lặng không hề tuyệt vọng. Trong những khoảnh khắc cuối cùng, khi mọi vật thể, thậm chí cả cơ thể con người cũng bị xóa sạch khỏi trí nhớ của xã hội, thì tình yêu, nghệ thuật và ký ức vẫn cố gắng tồn tại dưới dạng tinh thể, như tên gọi ẩn dụ của tác phẩm. Một số bạn đọc cảm nhận được rằng việc sáng tác của nhân vật nữ chính chính là một hành động kháng cự âm thầm, một biểu hiện cuối cùng của nhân tính, khi mà tất cả những thứ bên ngoài đã bị kiểm soát và xóa bỏ.

Một điểm đặc sắc khác của cuốn sách là bầu không khí kỳ ảo toàn truyện. Không gian yên lặng, sự biến mất dần dần của từng thứ tưởng chừng bình thường như chim chóc, hoa cỏ, rồi cả tiểu thuyết và ký ức khiến độc giả như lạc vào một cõi mộng – vừa mơ hồ, vừa đầy u uất. Sự yên tĩnh ấy không phải là sự yên bình, mà là sự cô lập, là tiếng thở dài của nhân loại bị kìm hãm, bị tước đoạt lời nói và tình cảm.

Ogawa Yoko không hề sử dụng những lời hịch hào hay những tuyên bố chính trị rõ ràng. Bà chỉ lặng lẽ kể một câu chuyện, như tiếng thủ thỉ giữa đêm khuya về mất mát và nghịch lý, để đánh động người đọc tự soi chiếu vào chính thực tại. Có phải chúng ta đã vô tình để mất đi những phần quan trọng nhất trong cuộc sống của mình mà không nhận ra? Phải chăng điều cuối cùng còn lại trong sự tiêu trầm chính là ký ức, và ký ức ấy mới là điều làm nên con người?

Kết Tinh Thầm Lặng là một cuốn sách cần được đọc chậm, đọc nhiều lần, và mỗi lần đọc lại sẽ đọng lại những cảm xúc khác nhau. Đây là một tác phẩm dành cho những ai tìm kiếm sự lặng lẽ có chiều sâu, một góc nhìn mới về quyền tự do cá nhân, ký ức tập thể và mối hiểm họa từ sự im lặng của xã hội. Truyện đã chọn đúng thời điểm để cảnh tỉnh người đọc rằng: quên lãng không bao giờ là điều vô hại.