Sách gì thế

Trong thế giới đang chuyển mình từng giây bởi công nghệ, trí tuệ nhân tạo và mạng lưới thông tin ngày càng chằng chịt, Nexus – cuốn sách mới nhất của giáo sư Yuval Noah Harari – xuất hiện như một lời cảnh tỉnh đầy sắc sảo và kịp thời. Harari, nhà sử học nổi tiếng toàn cầu với các tác phẩm đình đám như Sapiens và Homo Deus, lần này tiếp tục mang đến một góc nhìn độc đáo, táo bạo và sâu sắc về vai trò then chốt của mạng lưới thông tin trong sự vận động của xã hội loài người, từ quá khứ xa xưa cho tới tương lai mơ hồ.

Nexus không đơn thuần là một cuốn sách lịch sử hay phân tích công nghệ, mà là sự giao thoa tinh tế giữa cả hai yếu tố đó, được truyền tải bằng một lối kể chuyện cuốn hút, sắc bén và đầy tính triết lý. Harari lập luận rằng, thông tin – chứ không phải đơn thuần là tài nguyên vật chất hay quân sự – mới chính là động lực cốt lõi định hình nhân loại qua từng thời kỳ. Từ những tấm bảng đất sét đầu tiên ghi chép các giao dịch nông sản cho đến những thuật toán AI ngày nay tự động tạo nội dung, toàn bộ cuộc tiến hóa xã hội của con người đều gắn bó mật thiết với cách chúng ta tổ chức, chia sẻ và kiểm soát thông tin.

Nhiều tờ báo lớn đã dành lời ngợi khen đặc biệt cho Nexus. The Economist đánh giá đây là một tác phẩm có tầm nhìn xa trông rộng, phản ánh chính xác tinh thần thời đại và mang đến những cách tiếp cận đầy sáng tạo. Tờ Guardian thì mô tả cuốn sách như một bản chẩn đoán sắc bén của hiện thực và đồng thời là lời kêu gọi hành động. The New York Times gọi nó là một bản tóm lược sắc sảo, thể hiện sự am hiểu sâu rộng và đưa ra những tuyên bố đầy táo bạo. Tờ The Conversation nhận định rằng Nexus vừa tham vọng, vừa đầy trăn trở – không dễ tiếp nhận với tất cả mọi người, nhưng chắc chắn là một lời nhắc nhở mạnh mẽ cho những ai quan tâm đến mối liên kết giữa lịch sử, công nghệ và quyền lực.

Một điểm nổi bật của Nexus chính là cách Harari đặt công nghệ thông tin hiện đại – đặc biệt là trí tuệ nhân tạo – trong mạch chảy của những câu chuyện lịch sử dài hơn nhiều thiên niên kỷ. Thay vì coi AI như một hiện tượng mới mẻ, ông chỉ ra rằng, đây đơn thuần là giai đoạn tiếp theo trong cuộc đấu tranh không ngừng để kiểm soát thông tin – một cuộc chiến đã tồn tại từ rất lâu, từ khi con người biết cách kể chuyện, viết chữ và tạo ra tôn giáo hay các thiết chế chính trị. Harari nhấn mạnh tầm quan trọng của câu chuyện – hay nói rộng hơn là “narrative” – như một trong những công cụ quyền lực nhất để định hình thế giới quan và hành vi của cộng đồng. Trong bối cảnh AI có thể tạo ra các câu chuyện ấy một cách tự động và không bị kiểm soát, mối đe dọa này trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết.

Độc giả cũng sẽ bắt gặp trong Nexus một sự pha trộn giữa cảnh báo và hi vọng. Harari không chỉ phê phán, ông còn mời gọi người đọc suy nghĩ kỹ hơn về cách con người có thể sống sót và phát triển trong một thế giới mà thông tin đôi khi trở thành vũ khí, và sự thật luôn có nguy cơ bị bóp méo. Đây là lý do tại sao Publishers Weekly gọi cuốn sách là một “câu chuyện cảnh tỉnh”, còn Booklist cho rằng Nexus là một cuốn sách “phải đọc” vì sự tồn tại của chúng ta đang phụ thuộc quá nhiều vào mạng lưới thông tin phức tạp và dễ tổn thương hơn bao giờ hết.

Nexus không dễ đọc theo nghĩa nhẹ nhàng, nhưng nó đủ sâu sắc để cuốn hút bất kỳ ai đang nghiêm túc suy xét về vai trò của công nghệ trong định hình tương lai loài người. Những ai từng yêu thích các tác phẩm trước đây của Harari sẽ tìm thấy ở đây một bước tiến mới trong tư duy của ông: mạnh mẽ hơn, chính trị hơn, và đòi hỏi nhiều hơn ở người đọc về sự tỉnh táo và phản tư. Mustafa Suleyman, một trong những người tiên phong trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo, đánh giá rằng Harari đã thành công trong việc chứng minh “mạng lưới thông tin là lực lượng chủ đạo điều hướng nhân loại” – một lập luận không chỉ đúng với quá khứ, mà còn vô cùng thiết yếu cho việc định hình tương lai.

Với khả năng đặc biệt trong việc liên kết những chi tiết nhỏ bé của lịch sử với những xu hướng vĩ mô đầy phức tạp, Harari tiếp tục khẳng định vị thế của mình như một trong những nhà tư tưởng quan trọng nhất của thời đại. Nexus không chỉ là một cuốn sách – nó là tiếng chuông cảnh báo, là công cụ giúp chúng ta tự trang bị để đối mặt với thời đại AI đang trỗi dậy. Nếu bạn đang tìm kiếm một cuốn sách không chỉ khiến bạn suy ngẫm, mà còn thay đổi sâu sắc cách bạn nhìn về thế giới, đây chính là lựa chọn không thể bỏ qua.