Sách gì thế

Chỉ có người sống mới nói dối. Người chết thì không.” Câu mở đầu ấy đã lập tức kéo độc giả vào thế giới thầm lặng nhưng đầy chân thật của cuốn sách “Tử Thi Kể Chuyện” do bác sĩ pháp y kỳ cựu Ueno Masahiko chấp bút. Là tuyển tập các bài viết được ông đăng trên tạp chí chuyên ngành trước khi biên soạn thành sách, tác phẩm này không đơn thuần là một bản ghi chép khô khan về nghề nghiệp, mà còn là những chiêm nghiệm nhân sinh sâu sắc từ cái nhìn của một người đối mặt với cái chết mỗi ngày.

Không ít độc giả bày tỏ sự kinh ngạc khi biết rằng, từ một sợi tóc, giám định viên có thể xác định được giới tính, tuổi tác, khu vực mọc tóc, thời gian cắt, lý do rụng tóc, thậm chí cả nhóm máu và các tàn tích hóa học còn sót lại. Những kiến thức tưởng chừng như chỉ có trong phim điều tra lại được trình bày rõ ràng, dễ hiểu khiến người đọc không khỏi thích thú, thậm chí có người còn đem ứng dụng để đối phó với những tình huống ngoài đời thường như bị vu oan trong quán ăn.

Tác phẩm tuy ra đời từ năm 1989 nhưng vẫn mang tính thời sự cao. Bởi lẽ, những vấn đề về sự thật bị che giấu, về hệ thống pháp y chưa hoàn thiện, hay cả những vụ án đau lòng đều vẫn hiện diện trong xã hội hiện đại. Nhiều độc giả ngỡ ngàng khi biết chế độ khám nghiệm tử thi hành chính chỉ áp dụng tại năm thành phố lớn ở Nhật, khiến vô số cái chết bị bỏ qua trong im lặng. Điều này đặt ra vấn đề không nhỏ về công lý và sự thật – hai điều tưởng như phải được bảo vệ tuyệt đối, lại phụ thuộc quá nhiều vào vị trí địa lý.

Tuy nhiên, chính từ sự cổ kính đó mà cuốn sách cũng bộc lộ những giới hạn. Một số độc giả đã phản ứng mạnh mẽ trước những phát ngôn mang tính định kiến của tác giả, nhất là về vấn đề giới tính và LGBT. Dù có thể biện minh bằng lý do thời đại, thì những mô tả thiếu cảm thông về người chuyển giới vẫn gây tổn thương và không thể bỏ qua. Bên cạnh đó, một số nhận xét còn cho rằng tác giả đôi lúc thể hiện sự ngưỡng mộ thái quá với quyền lực pháp lý, khiến người đọc cảm thấy hơi lạnh lẽo trong tư tưởng.

Tuy nhiên, xuyên suốt các trang sách vẫn là hình ảnh một người giám định viên đầy trách nhiệm, luôn tôn trọng thi thể như một con người – không phải chỉ là một vật thể chết. Mỗi ca khám nghiệm đều đi kèm sự thận trọng, cảm thông và lòng trắc ẩn. Những chi tiết như xác định thời gian tử vong qua sự phát triển của ấu trùng, hay việc giải mã những cái chết được ngụy trang tinh vi, đều làm nổi bật vai trò quan trọng của pháp y trong việc trả lại công lý cho người đã khuất.

Một điểm đáng quý khác là lối viết ngắn gọn, dễ hiểu, mỗi chương đều là một câu chuyện nhỏ nhưng để lại dư âm lớn. Có người đã từng xem phim truyền hình “Unnatural” rồi mới đọc sách, cảm thấy bị ám ảnh bởi những tình huống thực tế, khắc nghiệt hơn cả trong tưởng tượng. Người khác thì nhẹ nhàng rút ra bài học: chết một cách tự nhiên là điều ai cũng mong, nhưng không phải ai cũng có được may mắn ấy.

“Chết là kết thúc của một đời người, nhưng lại là khởi đầu của một cuộc điều tra”, đó là tinh thần mà Ueno truyền tải qua từng câu chữ. Dù có những điểm trừ không nhỏ về tư tưởng cá nhân và cách thể hiện một số quan điểm, “Tử Thi Kể Chuyện” vẫn là một tác phẩm quý giá cho những ai quan tâm đến sự thật, đến con người và đến ranh giới mong manh giữa cái sống và cái chết. Nó không chỉ mở ra cánh cửa đến thế giới pháp y, mà còn khiến người đọc phải tự hỏi: liệu ta có đang sống thật với chính mình, khi mà chỉ cái chết mới không thể nói dối?